Mai ve Siyah
Halit Ziya, ustalık döneminin ilk romanı kabul edilen
Mai ve Siyah’ta, dönemin basın dünyasını matbaacısından yayın yönetmenine,
yazarından eleştirmenine özgün karakterlerle betimlerken, hikâyesini sızılı bir
sevdayla bezemeyi de ihmal etmemiştir. Romanın trajik baş karakteri Ahmet
Cemil’de, yazarın çeşitli memuriyetlerle yazarlık arasında gidip gelen ikili
yaşantısı ve Edebiyat-ı Cedide topluluğunun bakış açısını bulmak mümkündür.
Halit Ziya Uşaklıgil (1867-1945) Tanınmış Uşakizade
Ailesinin üyesi olarak çocukluğu İstanbul’da, ilk gençliği İzmir’de geçti. Eski
tarzda Arapça ve Farsça öğrenim gördü. Aydın görüşlü babası Hacı Halil
Efendi’nin elinden düşürmediği Hafız-ı Şirazî’nin Divan’ı ile Mevlânâ’nın
Mesnevi’siyle yetişti. İstanbul’da yaşadığı yıllarda, Gedikpaşa’da Güllü
Agop’un oyunlarını izleme fırsatı buldu. Özel Fransızca dersleri aldı. Yazı
hayatı Avusturyalı Katolik rahiplerin yönettiği Mechitariste’de okurken
başladı. On beşinde ilk yazısı yayımlandı. İzmir’de tanınan, Fransız edebiyatçı
Auguste de Jaba onu Mechitariste’ye hazırlarken bir de roman çevirtti. Okuldan
ayrıldığında ilk işi şair Tevfik Nevzat’la Nevruz adlı bir dergi çıkarmak oldu
(1884). Ardından Hizmet gazetesini yayımladı. İzmir Rüştiyesi’nde Fransızca
öğretmenliği, Osmanlı Bankası’nda çevirmenlik yaptı. 1893’te İstanbul’daki Reji
İdaresi’nde başkâtipliğe ve II. Meşrutiyet’in ilanıyla reji komiserliğine
getirildi. 1909’da İttihat ve Terakki’nin önerisiyle V. Mehmed’in mabeyn
başkâtipliğine atandı. Darülfünun’da Batı edebiyatı ve estetik dersleri verdi.
Siyasal görevlerle Fransa, Almanya ve Romanya’ya gitti. Bu yoğun çalışma
hayatının içinde yazarlığını da ilerletti. 1896’da Edebiyat-ı Cedide
topluluğuna katılıp Servet-i Fünun’da kendisine büyük ün kazandıran romanlarını
tefrika etmeye başladı. İlk büyük romanı Mai ve Siyah yayımlandığında büyük ses
getirdi. Aşk-ı Memnu, Kırık Hayatlar ve pek çok hikâyesi peş peşe geldi.
1901’de yazarlığı bıraktığını duyursa da II. Meşrutiyet’ten sonra yazmaya devam
etti, ancak bu dönem yazdıklarını 1923’e kadar ortaya çıkarmadı. İlk
romancılarımız Namık Kemal ve Ahmet Mithat olarak anılsa da edebiyatımız Halit
Ziya ile çağdaş romanın gerçek örneklerine kavuşur.
ISBN : 9786052956274